Санитар-саклау зонасы - объектлар һәм җитештерү тирәсендә махсус режимлы махсус территория, аның күләме атмосфера һавасына пычраткыч матдәләр (химия, биологик, физик) йогынтысын киметүне тәэмин итә. Әлеге зона штат режимында эксплуатацияләгәндә халыкның куркынычсызлык дәрәҗәсен контрольдә тотучы яклау киртәсе булып тора.
Генераль план төзегәндә санитар-яклау зоналары күләмен исәпкә алу бик мөһим. Алар территорияләрне махсус куллану шартлары булган зоналар карталарында һәм Генплан нигезләү буенча материалларның «әйләнә-тирә мохитне саклау» бүлегендә чагылдырыла. Санитар-саклау зоналарының күләмен нигезләүче һәм мондый зоналарны билгеләү зарурлыгы булмауны раслаучы документлар җирлек территориясендә урнашкан әйләнә-тирә мохиткә йогынты чыганакларына карата эшләнергә тиеш. Территориаль планлаштыру документларында санитар-саклау зоналарын чагылдырганда башкаручы санитар-саклау зоналары проектларына, санитар-эпидемиологик бәяләмәләргә, эксперт бәяләмәләренә таяна.
Авыл җирлеге өчен тәэсир итү чыганагы булып агросәнәгать комплексы һәм кече эшмәкәрлек объектлары (фермалар, крестьян-фермер хуҗалыклары, машина-трактор парклары, ягулык-майлау материаллары складлары, агу химикатлары һәм минераль ашламалар саклау складлары), үләт базлары һәм биотермик чокырлар тора.
Мәсәлән, 1200 баштан кимрәк мөгезле эре терлек фермалары, ләкин 100 баштан артык, санитар классификация нигезендә, III куркыныч классына карый һәм 300 м санитар-яклау зонасына ия, ә 50дән 100 башка кадәр терлек асраучы фермалар IV класслы куркыныч объектлары булып тора. Йөк машиналарын һәм авыл хуҗалыгы техникасын ремонтлау, технологик хезмәт күрсәтү һәм саклау буенча гаражлар һәм парклар үз тирәсенә 300 м санитар-саклау зонасына, 100 м ягулык-майлау материаллары складларына ия. Авыл җирлекләре территориясендә булган иң куркыныч объектлар-үләт базлары.
Санитар-яклау зонасында торак төзелешен, аерым торак йортларны, ландшафтлы-рекреацион зоналарны, ял зоналарын, курортлар, санаторийлар һәм ял йортлары территорияләрен, бакчачылык ширкәтләре һәм коттеджлар төзү, күмәк яки шәхси дача һәм бакча-бакчачылык участоклары территорияләрен, шулай ук яшәү тирәлегенең нормалаштырыла торган сыйфат күрсәткечләре булган башка территорияләрне, спорт корылмаларын, балалар мәйданчыкларын, мәгариф һәм балалар учреждениеләрен, гомуми файдаланудагы дәвалау-профилактика һәм сәламәтләндерү учреждениеләрен кертеп урнаштыру рөхсәт ителми.
Санитар-яклау зоналары булырга тиешле объектларның хуҗаларына "Россия Федерациясе Шәһәр төзелеше кодексына һәм Россия Федерациясенең аерым закон актларына үзгәрешләр кертү турында" 03.08.2018 ел, №342-ФЗ Федераль законның 26 статьясы (27.12.2009 ел, №455-ФЗ Федераль закон редакциясендә) белән танышырга кирәк, ул санитар-яклау зоналарын билгеләү белән бәйле яңа срокларны беркетте.
Законнардагы яңалыклар нигезендә, 2022 елның 1 гыйнварына кадәр санитар-яклау зонасын төзү өчен рөхсәт сорап мөрәҗәгать итү өчен элек гариза бирү таләп ителми, димәк, төзүчеләр вакытлыча санитар-яклау зоналарын «вакытыннан алда» урнаштыру белән бәйле кайбер мәшәкатьләрдән азат ителәләр. Әмма, җирлек чикләрендә яңа объектлар урнаштыру урынын сайлаганда, халыкка һәм территорияләргә тискәре йогынты ясамый калмас өчен, алдан ук санитар-яклау зоналарын билгеләргә кирәк.