Татарстан Республикасы чиге ТАССРдан Татарстан Республикасына кадәр

2020 елның 27 мае, чәршәмбе

ТАССРны төзү турында карар 1920 елның гыйнвар ахырында кабул ителә. Нәкъ менә шул вакытта икътисади хәлгә, халыкның этник составына, республика чикләренә кагылышлы мәсьәләләрне чишү, шулай ук тулаем Татарстан Республикасын булдыру турында декрет проектын әзерләү өчен ведомствоара комиссия төзелде.

1920 елның май башында ТАССР төзү турында декрет проектын әзерләү эше тәмамлана. 1920 елның 4 маенда РКП ҮК һәм РСФСР Халык Комиссарлары Советы карары белән Татарстан Республикасы чикләре турындагы мәсьәләне әзерләү өчен хөкүмәт комиссиясе төзелә.

1920 елның 27 маенда Бөтенроссия Үзәк сайлау комитеты һәм халык комиссарлары советы карары нигезендә Татар Автономияле Совет Социалистик Республикасы оештырыла. Аның территориясе биш губернаның (Казан, Уфа, Самара, Нократ һәм Сембер) өязләре һәм волостьларыннан һәм күпчелеге татар халкыннан формалашкан.

1920 елның 4 маендагы ҮК политбюросы карары белән ТАССР чикләрен билгеләгәндә төзелгән хөкүмәт комиссиясе, беренче чиратта, халыкның милли составын һәм аның ихтыярын белдерүен исәпкә алудан чыгып эш итә.

1920 елның 12 августында ТАССР чикләрен җентекләп билгеләү буенча административ комиссиянең беренче утырышы була. 1921 елның июнь башына административ комиссия тарафыннан бәхәсле мәсьәләләрне килештерү һәм хәл итү буенча озак һәм җентекле эш нәтиҗәсендә ТАССР территориясе чикләрен тасвирлау төзелә.

Алдагы елларда ТАССР чикләре һәм территориясе шактый үзгәрешләр кичерә. Гражданнар сугышы башланганда үткәрелгән автоном берәмлекләрнең чикләрен билгеләгәндә милли-территориаль принцип хәзер кайбер үзгәрешләр белән гамәлгә ашырылды. Әгәр элек теге яки бу халык күпләп яши торган территорияләрне бүлеп бирүгә игътибар ителсә, киләчәктә автоном республикалар һәм өлкәләрнең икътисади бөтенлегенә зур игътибар бирелә.

1990 елның 30 августында Республика Югары Советы 1992 елның мартында референдум белән расланган Татарстанның Дәүләт суверенитеты турында Декларация кабул итте. 1992 елның апреленнән республиканың рәсми исеме-Татарстан Республикасы. Башкаласы-Казан шәһәре.

Хәзерге вакытта республикада 43 муниципаль район һәм 2 шәһәр округы (Казан һәм Яр Чаллы). Районнар район әһәмиятендәге шәһәрләрдән, шәһәр тибындагы бистәләрдән һәм аларга буйсынган территорияләр булган авыл торак пунктларыннан тора. Республика әһәмиятендәге шәһәрләр территориаль районнарга бүленә.

Республиканың гомуми мәйданы 6783,7 мең га тәшкил итә. Территориянең максималь озынлыгы-төньяктан көньякка 290 км һәм көнбатыштан көнчыгышка 460 км. Чит ил дәүләтләре белән чикләр юк.

Республика Россия Федерациясенең 8 субъекты белән чиктәш: көнбатышта – Чуваш Республикасы, төньяк-көнбатышта – Марий-Эл Республикасы, төньякта – Киров өлкәсе, төньяк-көнчыгышта – Удмуртия Республикасы, көнчыгышта – Башкортостан Республикасы, көньяк-көнчыгышта – Оренбург өлкәсе, көньякта – Самара һәм Ульяновск өлкәләре.

Бүгенге көндә Россия Федерациясе субъектларының чикләре төзәтмәләр кертүгә мохтаҗ. Төрле субъектларның чикләре арасында аерма бар: кайдадыр чикләр бер-берсенә салына, бу җирләрне икеләтә исәпкә алуга китерә, кайдадыр читләр арасында зур аралар калган, бу исә җирләрне исәпкә алмау, шулай ук чикләрне билгеләүдә реестр хаталары бар.

2019 елның икенче яртыеллыгыннан Татарстан Республикасында чикне аныклау буенча эшләр алып барыла. «ТР пространство белешмәләре фонды» ДБУ архив материаллары нигезендә, республика халкының мәнфәгатьләрен исәпкә алып, чик проектын әзерли. Татарстан Республикасы чиге проекты 75% ка әзер һәм күрше субъектлар белән килешү уза. Килешенгәннән соң, чик Татарстан Хөкүмәте тарафыннан раслана һәм кадастр исәбенә куела.

 

ЯҢАЛЫКЛАРГА ЯЗЫЛУ
Сайттагы барлык материаллар лицензия буенча тәкъдим ителә:
Creative Commons Attribution 4.0 International